Lãnh đạo nữ trước áp lực định kiến giới

TS. Dương Thị Kim Liên, Viện trưởng Viện Hỗ trợ Đổi mới Sáng tạo Doanh nghiệp (IBIA).

Trong xã hội hiện đại, phụ nữ đã có nhiều cơ hội để thể hiện khả năng và tài năng của mình trong các lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là trong lãnh đạo.

>>Sức bền của lãnh đạo nữ trong khủng hoảng

Tuy nhiên, phụ nữ vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản và thách thức do các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của họ trong lãnh đạo gây ra. Các định kiến giới và kỳ thị này không chỉ làm giảm cơ hội và quyền lợi của phụ nữ, mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững của xã hội.

Ngày nay, phụ nữ đang dần thể hiện rõ hơn vai trò lãnh đạo của mình trong các lĩnh vực, từ kinh doanh, quản trị, giáo dục, kỹ thuật, y tế. Ảnh minh hoạ: Internet

Vậy, các định kiến giới và kỳ thị này xuất phát từ đâu? Chúng ta cùng phân tích các nguyên nhân gây ra các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo.

Nhiều rào cản

Một trong những nguyên nhân gây ra các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của phụ nữ lãnh đạo là từ văn hoá. Những quan niệm truyền thống, tôn giáo và chuẩn mực xã hội đã tạo ra những khuôn mẫu về vai trò và nhiệm vụ của nam và nữ trong gia đình và xã hội.

Theo đó, phụ nữ mặc định được coi là người chăm sóc gia đình, nuôi dạy con cái, làm các công việc gia đình. Còn nam giới được coi là người kiếm tiền, cung cấp cho gia đình, làm các công việc ngoài xã hội. Những khuôn mẫu này đã ảnh hưởng đến cách nhìn nhận và đánh giá về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo.

Phụ nữ thường bị cho là thiếu khả năng chi phối, quyết đoán, sáng tạo, dám chấp nhận rủi ro. Còn nam giới thường được cho là có những phẩm chất lãnh đạo “nam tính” như vậy. Do đó, phụ nữ thường bị thiếu tôn trọng, không được tin tưởng hay ủng hộ khi theo đuổi sự nghiệp lãnh đạo.

Một nguyên nhân khác gây ra các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo là từ chính sách. Những thiếu sót trong pháp luật, chế độ và quyền lợi bảo vệ phụ nữ trong nghề nghiệp đã làm cho phụ nữ gặp nhiều khó khăn khi muốn thăng tiến trong công việc.

Ví dụ, chế độ thai sản, chăm sóc gia đình, bình đẳng lương chưa được áp dụng rộng rãi hoặc thi hành hiệu quả. Phụ nữ thường bị mất đi cơ hội được thăng chức hoặc tăng lương khi mang thai hoặc nuôi con nhỏ hoặc bị trả lương thấp hơn nam giới khi làm cùng công việc.

Ngoài ra, phụ nữ cũng ít được tiếp cận với các nguồn tài chính, giáo dục, thông tin hay mạng lưới xã hội để phát triển kỹ năng và kiến thức cần thiết cho sự nghiệp lãnh đạo.

Một nguyên nhân nữa gây ra các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo là từ bản thân. Những tâm lý lo lắng, tự ti, thiếu tự tin và tham vọng của phụ nữ khi theo đuổi sự nghiệp lãnh đạo đã khiến họ tự kìm hãm mình hoặc không biết tự cất nhắc.

Phụ nữ thường e ngại rằng họ không có khả năng để làm một người lãnh đạo tốt, hoặc lo sợ rằng họ sẽ bị coi là quá ích kỷ hoặc quá gắt gỏng khi có những mục tiêu cao trong sự nghiệp.

Phụ nữ cũng ít khi được khuyến khích hay trẻ em gái không được huấn luyện để trở thành người lãnh đạo từ gia đình hay xã hội. Do đó, phụ nữ thường thiếu lòng tin vào bản thân hoặc không dám tỏ ra quan tâm hay tranh giành các vị trí lãnh đạo.

Có rất nhiều ví dụ minh họa cho các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo trong và ngoài nước. Đơn cử, theo báo cáo mới nhất của Diễn đàn Kinh tế Thế giới về Khoảng cách giới năm 2022, Việt Nam đạt 0,705 trên thang điểm từ 0 đến 1 về chỉ số chênh lệch giới, xếp thứ 83 trong số 146 quốc gia.

Tuy nhiên, Việt Nam chỉ xếp thứ 93 về chỉ số tham gia và quyền lực kinh tế, và thứ 96 về chỉ số tham gia và quyền lực chính trị. Điều này cho thấy phụ nữ Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi muốn tham gia vào các hoạt động kinh tế và chính trị.

>>Khi lãnh đạo nữ quản lý… tiền!

>>Lãnh đạo nữ đối mặt với “rào cản vô hình”

Cần làm gì xoá bỏ định kiến giới?

Để xoá bỏ các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo, cần có sự hợp tác của cả nam và nữ, cũng như của các cấp chính quyền và xã hội. Tôi đề xuất một số giải pháp hoặc khuyến khích hành động để xoá bỏ như sau.

Cần thay đổi nhận thức và thái độ của toàn xã hội về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo. Ảnh minh hoạ: Internet

Cần thay đổi nhận thức và thái độ của toàn xã hội về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo. Cần có những chiến dịch truyền thông, giáo dục và tuyên truyền để nâng cao ý thức và tôn trọng về sự đóng góp của phụ nữ trong lãnh đạo. Cần có những tấm gương tích cực của các nữ lãnh đạo thành công để khuyến khích và truyền cảm hứng cho phụ nữ khác.

Cải thiện chính sách và pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích của phụ nữ trong nghề nghiệp. Cần có những biện pháp để đảm bảo bình đẳng giới trong việc tuyển dụng, đào tạo, thăng tiến và trả lương cho phụ nữ. Cần có những chế độ hỗ trợ cho phụ nữ khi mang thai hoặc nuôi con nhỏ để họ không bị mất đi cơ hội trong sự nghiệp. Cần có những quy định để ngăn chặn và xử lý các hành vi kỳ thị hoặc quấy rối giới tại nơi làm việc.

Tăng cường tự tin và tham vọng của phụ nữ khi theo đuổi sự nghiệp lãnh đạo.

Cần có những chương trình huấn luyện, tư vấn và hỗ trợ chuyên biệt để phát triển kỹ năng và kiến thức cần thiết cho sự nghiệp lãnh đạo của phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ sau sinh và thời gian dài chăm sóc con cái.

Cần có những mạng lưới xã hội để kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau giữa các phụ nữ trong lãnh đạo. Cần có sự khuyến khích và ủng hộ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng để phụ nữ có thể tự tin vào bản thân và theo đuổi ước mơ của mình.

Các định kiến giới và kỳ thị về vai trò và năng lực của phụ nữ trong lãnh đạo là một vấn đề cấp thiết cần được giải quyết để tạo điều kiện cho phụ nữ phát huy quyền của mình và góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội. Để xoá bỏ các định kiến giới và kỳ thị này, cần có sự hợp tác của cả nam và nữ, cũng như của các cấp chính quyền và xã hội. Chúng ta cùng hành động để xây dựng một xã hội công bằng và tôn trọng giới tính.